تنظیم سخنرانی و ساختارها نقش مهمی در نظم ذهنی سخنران دارد. زمانی که بسیاری از جلسات و مشاوره ها به پایان می رسد یادمان می آید که حرف هایی را باید می زدیم که نزدیم، صحبت هایی را نباید بیان می کردیم که کردیم و بسیاری از حرف ها و مطالب را به جا و سرجا نگفتیم. ساختار سخنرانی نقش مهمی در متقاعدسازی مخاطب دارد.
آنچه می خوانید
تنظیم سخنرانی و ساختارها برای ارائه معانی و محتوا با نظم و ترتیب صحیح است. سخنوری که حرفش نظم و ترتیب ندارد نه تنها مخاطب از حرفش لذت نمی برد که مایه آزار شنونده می شود. نتیجه نداشتن نظم ذهنی و ساختار سخنرانی، پریشان گویی است. واژه پریشان به این معناست که چیزی سر جای خود قرار ندارد. مانند کسی که موهایش پریشان است یعنی مرتب نیست و یا زندگی پریشانی دارد. به این معنا که زندگی اش به هم ریخته است.
ساختارهای سخنرانی
1- ساختار کلاسیک سه مرحله ای
(The classic three-part structure)
این ساختار از سه مرحله مقدمه، بدنه اصلی و نتیجه تشکیل شده است. قالبی ساده اما بسیار کاربردی و قدرتمند برای تنظیم سخنرانی است.
الف) مقدمه
مقدمه خود از سه قسمت تشکیل شده است. معرفی موضوع، جلب توجه مخاطب و مشخص کردن هدف سخنرانی. شما می توانید در مقدمه با یک قلاب مانند بیان یک واقعیت، سوال چالشی، آمار تکان دهنده و یا ارائه یک پیش نمایشی که در آینده رخ می دهد، رویایی ترین شروع خود را تجربه کنید.
ب) بدنه
بدنه اصلی شامل نکات کلیدی است که باید هر کدام با مثال، قیاس، استدلال، شعر، داستان و خاطره یا تجربه پشتیبانی شود.
ج) نتیجه گیری
نتیجه گیری شامل سه مرحله خلاصه، انگیزه به مخاطب (حرف زدن با مخاطب برای انجام عمل) و پایان قدرتمند و تاثیرگذار می باشد. در این مرحله شما باید با درگیر کردن احساس و تفکر مخاطب و ایجاد انگیزه های لازم مخاطب را به انجام عمل خاصی تشویق کنید.
ساختار سه بخشی برای چه موضوعاتی مناسب است؟
این ساختار برای تنظیم سخنرانی با موضوعات ساده به ویژه آن ها که اطلاعات آماری دقیق دارند بسیار مناسب است. از این ساختار برای بیان موضوعات زیر می توانید استفاده کنید:
الف) یک رویداد تاریخی
ب) بیان یک واقعیت یا مفهوم علمی
ج) موضوعات آموزشی
د) موضوعات مرتبط با تغییر سبک زندگی
ه) موضوعات انگیزشی و الهام بخش
نمونه سخنرانی با موضوع ورزش منظم
مقدمه
آیا می دانستید که فقط با نیم ساعت ورزش روزانه می توانید سال ها به عمر خود اضافه کنید؟ (قلاب سخنرانی). امروزه بسیاری از کارمندان و مدیران و همچنین کسانی که با کامپیوتر کار می کنند به دلیل مشغله کاری نمی توانند ورزش کنند و به شدت به تحرک هستند. ممکن است در سنین بین 20 تا 40 سالگی درد یا مشکلی را احساس نکنید اما آرام آرام که پا به سن می گذارید دچار انواع مشکلات فیزیکی، روحی و روانی می شوید که هرگز به آنها فکر نکرده بودید.
بدنه
در این قسمت می خواهم نکات کلیدی چون آسیب روحی و روانی، فیزیکی و ارتباطی را شرح دهم:
آسیب های فیزیکی که از پشت میز نشینی و کار با موبایل و کامپیوترهای شخصی به وجود می آید ابتدا در ستون فقرات به ویژه ناحیه کمر و گردن بروز می کند. درد ناشی از دیسک های این ناحیه به دلیل ساعت های طولانی بدون استراحت و ورزش، کار کردن است. در صورتی که شما به راحتی می توانستید با انجام تمرین های ورزشی اصلاحی و مناسب از این وضعیت جلوگیری می کردید.
این همه ماجرا نیست. این قضیه از نظر روحی و روانی هم شما را دچار افسردگی می کند. می دانید که با ورزش و ترشح دوپامین، احساس خوشی و لذت بیشتری را تجربه می کنید. وقتی ورزش نکنید نه تنها جسم شما که ذهن شما هم دچار فرسودگی می شود. زود پیر می شوید. به ظاهر 50 ساله به نظر می رسید ولی در واقع مانند یک فرد 70 یا 80 ساله رفتار می کنید.
فراغ از آسیب های جسمی و روحی، ورزش روزانه و منظم و حضور در باشگاه ها و محیط های ورزشی می تواند ارتباطات گسترده و تاثیرگذاری هم برای شما به ارمغان بیاورد که مایه پیشرفت و سعادت را در کار و زندگی تان ایجاد کند. (البته در این مرحله باید از مثالها، اطلاعات، آمارها، شعر، داستان، خاطره و تجربه های متعدد و متنوع استفاده کنید که در اینجا به دلیل محدودیت مقاله نیامده است)
نتیجه گیری
بیان خلاصه
سلامت جسمی، شادی و ارتباطات، سه ضلع مثلث خوشبختی است.
تشویق مخاطب
شما می توانید از همین امروز با یک پیاده روی نیم ساعته ساده شروع کنید. به خودتون سخت نگیرید. به شما قول می دهم بعد از چند ماه تمرینات و ورزش های حرفه ای تری را انجام خواهید داد.
پایان قدرتمند
لحظه ای از زندگی خود را بدون هر کدام از این اضلاع خوشبختی تصور کنید. برای من که وحشتناک است نمی دانم برای شما چطوره؟ با ورزش کردن باید از سلامت جسمی و شادی روحی و ارتباطات خود یا بهتر بگم از سعادت و خوشبختی خود محافظت کنید. بیایید با ورزش کردن یک قدم و تنها یک قدم در راستای رسیدن به زندگی سالمتر و شادتر برداریم.
2- ساختار حل مساله
این ساختار در عین سادگی از قدرت متقاعدسازی بسیار زیادی برخوردار است. این ساختار برای تنظیم سخنرانی در مورد تمام مسائل و مشکلات پیچیده و مبهم کاربرد دارد.
ساختار حل مساله چه مراحلی دارد؟
الف) بیان مساله و مشکل و بیان اهمیت آن
در این مرحله خلاصه مساله و مشکل و خطر وجودی آن را برای انسان ها توضیح دهید. مشکل و مساله را با مثال، آمار، قیاس و کنتراست، توضیح واقعیات و توجیه آن برای مخاطب روشن کنید.
ب) ارائه راهکار
در این مرحله راهکار واقع بینانه و موثری باید ارائه دهید.
ج) انگیزه به مخاطب برای انجام عمل
در آخرین مرحله که نتیجه گیری است، خلاصه مشکل و راه حل را ارائه می دهید و با مخاطب صحبت می کنید و به او انگیزه می دهید که عملی را در راستای راهکار ارائه شده انجام دهد.
نمونه سخنرانی با ساختار حل مساله با موضوع زباله های پلاستیکی
بیان مساله
هر سال میلیون های تن زباله های پلاستیکی در طبیعت رها می شوند. این زباله ها آسیب زیادی به جنگل ها، منابع و دریاها می زنند. مشکل فقط آسیب محیطی نیست. امروزه این زباله ها دارند وارد زنجیره های غذایی ما می شوند. دیگه مساله حیات و ممات انسان به آن گره خورده است.
سالانه نزدیک 350 میلیون تن زباله در جهان تولید می شود که از این مقدار 8 میلیون تن آن وارد اقیانوس های می شود. در کشور ما ایران سالانه نزدیک 4 میلیون تن زباله تولید می شود که نزدیک نیم میلیون تن آن مربوط به کیسه زباله های مصرفی خانوار است. همچنین زباله های پلاستیکی باعث افزایش آب هرز هم می شود. زباله هایی که در طبیعت رها می شوند مانع نفوذ قطرات باران در خاک و پر شدن سفره های زیرزمینی می شود. که در نهایت می تواند منجر به سیلاب های مرگبار هم تبدیل شود.
راهکار
بهترین راه استفاده از کیسه های جایگزین و همچنین کیسه های پلاستیکی است که می تواند به مجددا به چرخه انرژی برگردد. علاوه بر آن مالیات بر مصرف کیسه های پلاستیکی می تواند عامل بازدارنده باشد.
انگیزه به مخاطب برای انجام عمل
دوستان عزیز، زباله های پلاستیکی موضوعی نیست که بتوانیم از آن بگذریم و آن را نادیده بگیریم. شاید امروز دولت نتونه از کارگاه هایی که کیسه های تجدیدپذیر تولید می کنند در مقابل قول های پتروشیمی حمایت کنه ولی هر کدوم از ما می تونه با مصرف روزی یک کیسه پلاستیکی کمتر کمک کنیم تا محیط زیست بهتری را برای فرزندانمان به ارث بگذاریم.
3- ساختار سلسله مراتب زمانی
(Chronological or Sequential Structure)
سلسه مراتب زمانی بهترین تنظیم سخنرانی برای ارائه مطالب و بررسی تطور و تحول تاریخی و زمان مند یک مفهوم و ایده است. دیدگاه تاریخی دقیقا منطبق بر این ساختار است.
ساختار زمانی برای بیان چه موضوعاتی است؟
ساختار سخنرانی سلسله مراتب زمانی در مورد موضوعاتی مانند تاریخ، تکنولوژی، علم، عشق، هنر، موفقیت، آزادی، عدالت، زیبایی، تعلیم و تربیت و سایر موضوعات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی مناسب است. به ویژه زمانی که بخواهید به مخاطب آگاهی لازم نسبت به درک تغییرات متوالی و فهم مراحل مختلف بدهید.
ساختار زمانی چه مراحلی دارد؟
الف) بیان موضوع و چرایی تحول آن
ب) ارائه تحول زمانی موضوع با جدول زمان بندی
ج) ایجاد چالش فکری و درگیر کردن مخاطب با تحول موضوع
نمونه سخنرانی با موضوع عشق با ساختار سخنرانی سلسله مراتب زمانی
بیان موضوع و چرایی تحول آن
امروز وقتی هر دختر یا پسری قصد ازدواج دارد مهمترین دغدغه اولیه او این است که کسی را انتخاب کند که عاشقش باشد. شاید برایتان جالب باشد که سال هایی که ما می توانیم عاشق هم باشیم زیاد طولانی نیست. اگر امروز هر انسانی می تواند عاشق بشود باید ممنون و سپاسگزار همه عاشقانی باشد که در طول تاریخ تلاش کردند تا امروز ما به چنین مفهومی از عشق برسیم.
جدول زمانبندی تحول مفهوم عشق
عشق افلاطونی شاید اولین معنای عشق بود. عشق روحانی یا آگاپتیکی که عاشق همه چیز را در آینه معشوق می دید، خاکسار معشوق بود و حاضر بود که جانش را فدای معشوق کند. آنچه معشوق داشت محصول ارزش بخشی عاشق بود. آرام آرام در سده های میانه عشق های ممنوعه شکل گرفت. عشق هایی که موتور محرک آن به خاطر ممنوعیت های فرهنگی و اجتماعی بود. اغلب عشق های مثلثی از جمله ویس و رامین که رامین عاشق ویس همسر برادرش می شود از همین گونه بود.
اما هنوز این عشق مربوط به نجبا و اشراف و زمینداران بزرگ بود و مردمان عادی اجازه عاشق شدن نداشتند. با ظهور دوره رمانتیک، در قرن 17 و 18 ، عشق رمانتیک مبتنی بر مواجهه لحظه ای و خلسه عاشقانه و هم آغوشی های پرشور و حرارت شکل گرفت. هر کسی پر شور و حرارت تر و غیرقابل پیش بینی بود عاشق تر بود.
اما از میانه های قرن بیستم به بعد با نوع جدیدی از عشق مواجه هستیم. تا قبل از این عشق همیشه ازلی ابدی و بی پایان بود. اما عشق به مثابه تجربه و نگاه به جهان از زاویه دو نفر به جای یک نفر آخرین تحول معنایی است که در روابط عاشقانه به وجود آمده است.
ایجاد چالش فکری برای مخاطب
امروز که ما عاشق می شویم همه این مراحل تحولی را تجربه می کنیم. وقتی با یک نگاه عاشق می شویم، عشق رمانتیک و در آغاز که جانمان را فدای معشوق می کنیم، عشق آگاپتیک و زمانی که به دلیل ممنوعیت های عرفی و شرعی با ترس و لرز از عاشقی مان لذت می بریم، عشق ممنوعه و زمانی که حاضر نیستیم به هر قیمتی عاشق باشیم عشق به مثابه تجربه را تجربه می کنیم.
4- ساختار علت و معلولی
(The Cause-Effect Structure)
ساختار علت و معلول یکی از ساختارهایی است که بهتر از هر تنظیم سخنرانی دیگر می تواند ارتباط بین پدیده ها را بیان کند. معمولا در ساختار و تنظیم سخنرانی یک پدیده به عنوان موضوع در نظر گرفته می شود. علت اصلی آن بیان می شود. سپس به تاثیرات و نتایجی که می تواند در محیط و جامعه داشته باشد پرداخته می شود.
این ساختار برای چه موضوعاتی مناسب است؟
ساختار علت و معلول برای تنظیم سخنرانی با موضوعات پیچیده اجتماعی، محیط زیستی و علمی بسیار مناسب است.
مراحل ساختار علت و معلول
الف) طرح موضوع
ب) شناسایی علت ها
ج) تحلیل اثرات، نتایج و پیامدهای علل
د) ایجاد زنجیره منطقی بین علت و تاثیرات
ه) انگیزه به مخاطبان برای انجام کار
نمونه سخنرانی با ساختار علت و معلول با موضوع انسان خندان
علت
توماس هابز که از فیلسوفان امپریسیزم یا تجربه گرای انگلیسی است می گوید ” من در نوع بشر کششی فراگیر، دایمی و آرام ناپذیر به قدرت از برای قدرت می بینم که تنها با مرگ فرو می نشیند “. وی همچنین در کتاب لویاتان بخش 1 فصل 6 تحت عنوان in the philosophy of laughter and humer می گوید sudden glory یا فخر ناگهانی، همان حسی است که باعث خنده می شود. که دلیل آن یا عمل ناگهانی خود شخص است که به نظرش خوشایند آمده و یا درک چیزی ناجور در دیگری که ناگهان فرد را به تحسین خود وا می دارد. این خنده در کسانی که از حضیض ناتوانی های خود آگاهند بیش از دیگران اتفاق می افتد.
تاثیر و پیامد علت
یعنی کسانی که مجبورند برای رضایت خود به نواقص دیگران توجه کنند. پس خندیدن به عیوب دیگران ذاتا نشانه ترس و بزدلی است.” این ویژگی کسانی است که در کار و خانواده و دوستی و رفاقت، چشم ندارند بالاتر و برتر از خودشان را ببینند، چون خنده شان کور می شود و احساس سرخوردگی و حسادت دارند. برعکس تا موقعی که از آنها پایین تر باشی و بتوانند به تو بخندند و مسخره ات کنند حال خوبی دارند و این را حجت دوستی و رفاقتشان هم می دانند.
فقر و فقدان توجه از معضلات و مشکلات بزرگ دنیای مدرن است. آدم ها عطش توجه دارند. اوج این عطش را می توانید در فضاهای مجازی مانند اینستاگرام و … ببینید. عطش دیده شدن و آن هم به هر قیمتی. اما فراموش نکنید بسیاری از کسانی که به شما لبخند می زنند و شما را می خندانند، قصدشان تقدیر از شما نیست که در بسیاری موارد تخریب شماست. آدم هایی خوب می خندند و خوب می خندانند در ابتدا به شدت جذاب به نظر می رسند. ولی مایه بسیاری از این خنده ها، تحقیر و تخریب شخصیت شماست. پس مراقب چنین افرادی باشید.
5- ساختار موضوعی یا طبقه بندی شده
(Topical or Categorical Structure)
این ساختار سخنرانی از جمله موارد رایج در الگوهای تنظیم سخنرانی است که در آن موضوع اصلی سخنرانی به زیرموضوعات مختلف تقسیم می شود. هر زیرموضوع به صورت جداگانه و متمایز بیان می شود.
این ساختار برای چه موضوعاتی مناسب است؟
این مورد برای تنظیم سخنرانی با موضوعاتی مناسب است که گستردگی زیاد دارند و به شاخه های مختلف و متمایزی تقسیم می شود. ساختار سخنرانی طبقه بندی شده برای موضوعات پیچیده ای که قابلیت تقسیم به زیرموضوعات کوچکتر و متمایز دارند ایده آل است. این ساختار برای بیان تمامی موضوعات پیچیده و چندوجهی اجتماعی مانند فقر و آموزش یا موضوعات تاریخی مانند تمدنهای باستانی، یا موضوعات علمی مانند انرژی خورشیدی و تغییرات آب و هوایی، یا موضوعات شخصی مانند تغذیه و ورزش قابل استفاده است.
همچنین این ساختار سخنرانی برای موضوعاتی که قسمت های مختلف زیرموضوعی آن به یک اندازه مهم هستند و لزوما ترتیب زمانی آن ها بر خلاف ساختار زمانی اهمیت ندارد نیز بسیار قابل استفاده است.
مراحل ساختار موضوعی یا طبقه بندی شده
الف) بیان موضوع و ارائه رئوس زیرموضوعات
ب) بیان زیرموضوعات و ارائه شواهد و مثال و استدلال برای هر زیرموضوع
ج) نتیجه گیری
نمونه سخنرانی با ساختار طبقه بندی شده با موضوع رهبری
در دنیای پیچیده و مدرن امروز، مساله رهبری در اداره کشورها و سازمان های اقتصادی و فرهنگی اهمیت زیادی پیدا کرده است. در این سخنرانی به ابعاد مختلف رهبری می پردازیم.
سوال اول این است که یک رهبر چه ویژگی هایی دارد؟ برای رهبری شما باید از قدرت کاریزما، مهارت حل مسله، داشتن ارتباط موثر و همچنین از دیدگاه روشن نسبت به آینده برخوردار باشید.
حال فرض کنید ما با چنین فردی مواجه هستیم که از ویژگی های لازم برای رهبری برخوردار است. او چه سبکی را باید برای رهبری انتخاب کند. سبک پادشاهی، دیکتاتوری و جمهوری از مهمترین سبک های رهبری هستند. پادشاهی منطبق بر ایجاد طبقات مختلف و خاصه خرجی ها و تجمل است. رهبری دیکتاتوری مبتنی بر ایجاد ترس و توهم بین دیگران است و رهبری دموکراتیک بستگی به فضیلت، دانش و معرفت مردم دارد. نمی توان برای مردم بی سواد، رهبری دموکراتیک به ارمغان آورد.
بنابراین باید توجه کنید که تنها ویژگی رهبری کافی نیست، بلکه ویژگی و مختصات و مشخصات کسانی که قرار است رهبری بشوند هم در سبک رهبری بسیار تاثیرگذار است.
مزیت ساختار موضوعی
این ساختار کمک می کند که وجوه مختلف یک پدیده بیان شود بدون آنکه قسمتی فدای قسمت دیگر شود. در نتیجه با این تنظیم سخنرانی مخاطب تمامی زیرموضوعات را با یک درجه اهمیت درک می کند.
6- ساختار انگیزشی مونرو
Monroe’s Motivated Sequence (MMS)
ساختار انگیزشی مونرو بهترین تنظیم سخنرانی برای ترغیب، تشویق و تهییج مخاطب برای دست زدن به عمل خاص است. این ساختار پنج مرحله ای در هر مرحله مخاطب را از شنیدن و مواجه شدن با یک مشکل به سمت احساس اجبار برای پاسخ به آن مشکل هدایت می کند.
مراحل ساختار انگیزشی مونرو
الف) توجه (Attention)
هدف از توجه ایجاد کنجکاوی و علاقه در مخاطب است. در این مرحله می توانید با بیان داستان های شگفت انگیز، آمارهای تکان دهنده و یا سوالات چالشی توجه مخاطب را جلب کنید. به عنوان مثال می گویید می دانستی هر ساله میلیون ها تن زباله وارد اقیانوس های می شوند.
ب) نیاز (Need)
هدف از این مرحله نشان دادن یک مشکل است که مخاطب احساس نیاز کند که باید برطرف شود. توضیح دقیق شواهد منطقی، آمار و همچنین تاکید بر پیامدها و آثار منفی کوتاه مدت و بلند مدت در این مرحله بسیار ضروری است. به عنوان مثال اثرات تخریبی زباله ها روی محیط زیست، اکوسیستم ها، جانوران، ماهی ها و همچنین آسیب های مرتبط با زنجیره غذایی انسان و خطر مرگ انسان ها را توضیح می دهم.
ج) رضایت (Satisfaction)
در این مرحله شما باید راه حل مشکل را بیان کنید تا مخاطب احساس رضایت کند. البته باید از شواهد منطقی و استدلال برای پشتیبانی از ایده پیشنهادی خود بهره ببرید. همچنین باید پاسخ سوالات و ابهامات احتمالی مخاطبان را هم در نظر داشته باشید.
د) تجسم (Visualization)
در این مرحله باید به مخاطب کمک کنید تا نتایج مثبت ایده پیشنهادی شما را تصور کند. در این مرحله استفاده از مثال های عینی اهمیت زیادی دارند. به عنوان مثال به مخاطب میگویید بیایید جهانی را تصور کنیم که اقیانوس ها، دریاها، جنگل ها، کوه ها و بیابان های ما تمیز و زیبا هستند. به جای آنکه برای یک پیک نیک به دنبال یک جای تمییز و پاک بگردیم، به هر جایی که برویم می توانیم از پیک نیک خود لذت ببریم.
ه) عمل (Action)
این مرحله برای ترغیب مخاطب به انجام یک عمل خاص است. در این مرحله باید یک فراخوان مشخص بدهید. مراحل انجام کار را ساده کنید. بر اهمیت اقدام فوری و عاجل تکیه کنید. به عنوان مثال می گویید برای کاهش زباله ها از همین امروز هر کدام از ما تصمیم بگیریم که به جای مصرف متوسط سه کیسه پلاستیکی، دو کیسه مصرف کنیم.
نمونه سخنرانی با ساختار انگیزشی مونرو با موضوع اهدای خون
امروز در هر 5 ثانیه یک نفر به دلیل تصادف، بیماری یا جراحی نیاز به خون دارد. (توجه)
تقاضا برای خون ثابت است در حالی که فقط 3 درصد از مردم، خون می دهند. این یعنی ما سالانه با مرگ هزاران نفر به خاطر نبودن خون مواجهیم. (نیاز)
اگر هر کدام از ما هر 6 ماه یکبار خون بدهیم می توانیم جان سه نفر را نجات دهیم. به همین سادگی از مرگ هزاران کودک و مرد و زن جلوگیری کنیم. (رضایت)
تصور کنید کودک سرطانی ای که به خاطر اهدای خون شما از مرگ نجات یافته یا نوزادی که سالم به دنیا آمده و مادرش رو هم از دست نداده، این معنوی ترین و روحانی ترین عمل انسانی است که می توانید انجام دهید. (تجسم)
امروز یک مراسم اهدای خون در مرکز شهر در حال انجام است. ثبت نام فقط چند دقیقه طول می کشد. این ثبت نام یعنی تا فردا شما جان سه انسان را نجات دادید و اگر ثبت نام نکنید باید همگی به عزای مرگ سه تن از عزیزترین هامان بنشینیم. (عمل)
0 دیدگاه‌ها